Fietsroute: Van haven tot haven
Maak kennis met de havens - langs de route
-
Havenroute Brouwershaven: Lees
Havenroute Brouwershaven: Lees
Havenroute Brouwershaven: LeesHavenroute Brouwershaven: Lees
Deze stad is de enige plek met een haven op het eiland die dat woord ook daadwerkelijk in de naam heeft. Maar hoe Brouwershaven precies aan zijn naam gekomen is, is een klein mysterie. Er wordt vaak gedacht dat het komt door de belangrijke rol die de stad gespeeld zou hebben bij de import van bier uit Delft. Maar er is geen bewijs dat dat ook echt zo was. En als het wel zo was, dan was de naam Bierhaven bijvoorbeeld logischer. Plaatsen worden nu eenmaal niet vernoemd naar mensen die er niet komen. Tenzij het heiligen of vorsten betreft. Het zou dus kunnen dat de naam afgeleid is van ‘de haven van ene Brouwer’, maar ook dat is onbekend.
Wat wél bekend is, is dat Brouwershaven rond 1285 gesticht werd als nieuwe haven voor Brijdorpe. De haven van dat dorp was namelijk verzand. De naam Brouwershaven komt in de archieven voor het eerst voor in 1318. Brouwershaven heeft afwisselend succesvolle tijden gekend. Door visserij en handel in allerlei producten van bieten tot wijn groeide de stad. Toch was er een groot nadeel aan deze haven: de route naar de Grevelingen was lang en smal. Schepen werden steeds groter en konden niet allemaal even gemakkelijk de haven binnen varen. Brouwershaven raakte klandizie kwijt.
In de negentiende eeuw was er een opleving door de verzanding van de Brielse Maas en het Goereese Gat. Brouwershaven kreeg een functie als overslaghaven voor kleinere schepen die beter de Rotterdamse haven in konden dan de grote handelsschepen. Totdat de Nieuwe Waterweg in 1872 gegraven werd. Toen werd die functie overbodig. Na de watersnoodramp in 1953 kwamen de Deltawerken en werd er een jachthaven aangelegd. Deze bestaat nu uit de Oude en de Nieuwe Jachthaven die in 2022 flink werden gerenoveerd. Aan weerskanten van de Oude Jachthaven vind je nog de oude pakhuizen. Dit deel van de haven heeft een historische uitstraling en ligt in het hart van de stad. Het loopt om een bocht over in de Nieuwe Jachthaven. In totaal telt de jachthaven zo’n 475 ligplaatsen. Meer informatie over Brouwershaven en de geschiedenis? Bezoek dan het Brouws Museum.
Brouwershaven
Bekijk info -
Havenroute Bruinisse: Lees
Havenroute Bruinisse: Lees
Havenroute Bruinisse: LeesHavenroute Bruinisse: Lees
Bruinisse staat natuurlijk vooral bekend om de mosselkweek en de visserij. Aan de andere kant van de N59 liggen de verschillende havens die daarvoor gebruikt worden. Net als de oude Veerhaven, waar vroeger de veerdienst voer tussen Zijpe en Anna-Jacobapolder.
De jachthaven die hier aan het Grevelingenmeer naast de sluis van Bruinisse ligt, is na de sluiting van de Grevelingendam gerealiseerd. Voorheen waren er, net als nu aan de andere zijde, mosselpercelen. In 1973 werd de BV Jachthaven Bruinisse opgericht. In diezelfde tijd werd ook vakantiepark AquaDelta gebouwd en eind jaren 70 ontving men daar de eerste gasten. In het midden was een strandje. Dat ziet er nu wel anders uit…
In 2008 startte namelijk het project om de jachthaven een volledige metamorfose te geven. Alles werd vernieuwd en op de plek van het strandje kwam een centraal plein met daar omheen een scala aan faciliteiten. Van supermarkt tot brasserie en van sanitairgebouw tot kinderzwembad. In 2010 werd de volledig vernieuwde jachthaven geopend door de commissaris van de Koningin Karla Peijs.
De jachthaven van Bruinisse is uitgegroeid tot een van de modernste van Europa en wordt jaarlijks door een groot aantal passanten bezocht. De haven heeft een diepte van ongeveer 4 meter, waardoor die bereikbaar is voor alle maten en soorten schepen. De jachthaven telt bijna 1000 vaste ligplaatsen. Met zoveel ruimte en faciliteiten is het niet gek dat de jachthaven van Bruinisse bekend staat als een echte familiehaven. Een strandje is er ook nog steeds, dat is in feite verschoven en te vinden aan het einde van de jachthaven.
Jachthaven Bruinisse
BruinisseBekijk info -
Havenroute Burghsluis: Lees
Havenroute Burghsluis: Lees
Havenroute Burghsluis: LeesHavenroute Burghsluis: Lees
Burghsluis is niet alleen de naam van deze haven, maar ook van de buurtschap die eromheen ligt. Er staan slechts een stuk of dertig huizen en er woont maar een handjevol mensen permanent. De haven van Burghsluis is tegenwoordig vooral ingericht voor de pleziervaart; de jachthaven telt rond de 130 ligplaatsen en een kleine 60 passantenplaatsen. Het is ook de thuishaven van MS de Onrust. Deze vertrekt meerdere malen per week voor een rondvaart.
De haven van Burghsluis is eigenlijk ontstaan ten koste van het naastgelegen Westenschouwen. De belangrijkste inkomstenbron van dat dorp was de haringvisserij, later kwam daar de handel bij. Toen de haven van Westenschouwen rond het jaar 1500 verzandde, werd die van Burghsluis aangelegd. De oorspronkelijke haven van Burghsluis lag ongeveer 500 meter westelijker dan de huidige haven. Het was een belangrijke plek voor de Westhoek van het eiland voor het verschepen van landbouwgewassen en vee.
Een paar honderd jaar later volgden er verbeteringen aan de haven. In 1872 en 1888 werd het oostelijk deel, dat toen nog een driehoekig tijhaventje was, verbeterd en verruimd. De Watersnoodramp in 1953 bracht grote veranderingen met zich mee voor de haven. Deze ging namelijk dienst doen als werkhaven voor het dijkherstel en werd uitgebreid tot een grootte van 4 hectare. De haven van Burghsluis is uniek, er zijn nog maar weinig van dergelijke haventjes te vinden op Schouwen-Duiveland.
Een bijzonder gebouwtje bij de haven is ’t Torentje. Dit is de lichtkoepel van de Schouwse vuurtoren Westerlicht. Deze is hier in 1979 geplaatst om dienst te doen als havenkantoor. De koepel dateert al uit 1849 en was vroeger te zien op het 250 guldenbiljet, waar de vuurtoren van Nieuw-Haamstede model voor stond. In 2019 werd ’t Torentje gerenoveerd en wanneer er iemand van de watersportvereniging aanwezig is, kunnen bezoekers er een kijkje nemen.
Burghsluis
Bekijk info -
Havenroute Den Osse: Lees
Havenroute Den Osse: Lees
Havenroute Den Osse: LeesHavenroute Den Osse: Lees
Lang geleden hoorde Den Osse bij Klaaskinderkerke. In 1813 werd die opgeheven en kwam Den Osse onder Duivendijke te vallen, net als Brijdorpe en Looperskapelle. Maar ook Duivendijke werd opgeheven, in 1961. Daardoor kwam Den Osse bij Brouwershaven. In 1997 ontstond de gemeente Schouwen-Duiveland, en ging ook Den Osse daar in op.
Het aan het Grevelingenmeer gelegen buurtschap telt in feite niet meer dan een jachthaven, enkele vakantieparken en circa 30 woonhuizen. Het ligt tussen de grotere kernen Brouwershaven en Scharendijke in en het is de noordelijkste plaats van Zeeland. De haven werd eerst als werkhaven gebruikt voor de aanleg van de Brouwersdam. Daardoor is het er met vijf meter behoorlijk diep. Toen de werkzaamheden aan de dam in 1977 tot een einde kwamen, is Den Osse een haven geworden voor recreatief gebruik. En dan met name voor de sportvisserij.
In 1980 is er een watersportvereniging opgericht: wsv Den Osse. Tussen 1981 en 1985 werd de haven verder uitgebreid met 200 ligplaatsen in de noordelijke haven. Eind jaren tachtig werd er vergunning gegeven om in de haven te bouwen. Er kwam een clubgebouw bij de jachthaven en in 1992 werd de haven uitgebreid naar 500 ligplaatsen. Door het realiseren van een stenen dam, tegelijk met de uitbreiding in het zuidelijke deel van de havenkom, wordt de haven tegen de oostenwind beschermd. Den Osse is door de jaren heen een echte verenigingshaven geworden.
In 2014 is de Noordelijke haven volledig gerenoveerd. Voor een relatief kleine plaats, is het met 500 ligplaatsen en bijna 600 leden, een flinke jachthaven. Naast wat bedrijvigheid, liggen er in Den Osse nog enkele rondvaartboten. Deze vertrekken hiervandaan voor rondvaarten over het Grevelingenmeer om onder andere zeehonden te spotten.
Den Osse
Bekijk info -
Havenroute Scharendijke: Lees
Havenroute Scharendijke: Lees
Havenroute Scharendijke: LeesHavenroute Scharendijke: Lees
Het dorp Scharendijke is in de vijftiende eeuw ontstaan. Het lag aan een dijk aan een diepe vloedgeul zonder slikken ervoor: een zogenaamde schaardijk. Het laat zich dan ook wel raden waar de naam Scharendijke vandaan komt. Het was een eenvoudig buurtschap waar landarbeiders en dijkwerkers woonden. Doordat Scharendijke gunstig gelegen was aan de monding van het Grevelingenmeer, bleek het een strategische plek voor handel en scheepvaart.
Die handel, visserij en de zoutwinning zorgde voor welvaart in het dorp. Veel inwoners leefden van de visserij. En het zout dat gewonnen werd uit het Grevelingenmeer gebruikte men voor conservering van voedsel. Toen in 1901 het landbouwhaventje Kloosternol werd aangelegd, nam de ontwikkeling van het dorp echt een vlucht. Kloosternol werd een belangrijke haven voor het transport van meekrap, een plant die op Schouwen-Duiveland veelvuldig verbouwd werd.
Maar door de aanleg van de Deltawerken veranderde er veel in Scharendijke. Het Grevelingenmeer raakte afgesloten van de zee en de visserij verdween er bijna helemaal. Inwoners gingen op zoek naar ander werk, met name in het toerisme. In 1972 werd de haven een jachthaven met vandaag de dag zo’n 700 ligplaatsen. De ligging vlakbij de Noordzeekust, de stranden en de natuurgebieden had een aanzuigende werking op toeristen. Er is tussen 1973 en 1980 en zelfs een klein dolfinarium gevestigd geweest: Dolfirodam. Het was afkomstig uit Rotterdam en trok iedere zomer rond de 150.000 toeschouwers naar hun dolfijnenshows.
Scharendijke is uitgegroeid tot het middelpunt van de watersport op Schouwen-Duiveland. Het is een ideale uitvalsbasis voor liefhebbers van surfen, zeilen en duiken. Duikplaatsen Het Koepeltje, Scharendijke Haven en de Nieuwe Kerkweg zijn onder duikers bekend als de hotspots van het Grevelingenmeer. Het watersporttoerisme is niet meer weg te denken uit Scharendijke en speelt een belangrijke rol voor de lokale economie.
Scharendijke
Bekijk info -
Havenroute Zierikzee: Lees
Havenroute Zierikzee: Lees
Havenroute Zierikzee: LeesHavenroute Zierikzee: Lees
De stad Zierikzee is al honderden jaren oud. Men vermoedt dat het ontstaan is in de negende eeuw. Het was een dorpje zoals er veel waren. Maar toen het eenmaal stadsrechten kreeg, ergens tussen 1217 en 1220, kwam daar verandering in. Er was zelfs een tijd dat Zierikzee belangrijker was dan Amsterdam. De Zierikzeese haven speelde daar een grote rol in. Het was een strategische plek waar een bloeiende handel plaatsvond.
Het havencomplex bestaat uit verschillende delen: de Oude Haven, de Nieuwe Haven en het Havenkanaal. De eerste twee zijn met elkaar verbonden door het poortencomplex van de Noord- en Zuidhavenpoort. Oorspronkelijk was de Oude Haven de plek waar schepen geladen en gelost werden. Het water de Gouwe, tussen Schouwen en Duiveland, vormde daarvoor een belangrijke aanvoerroute. Maar toen deze dichtslibde en nauwelijks nog bereikbaar was voor schepen, moest er een nieuwe waterweg naar de stad gegraven worden.
Tussen 1597 en 1599 werd daarom het 2 kilometer lange Havenkanaal gegraven. De stadsgracht, wat nu de Nieuwe Haven is, werd verbreed en er kwam een kademuur waar schepen konden aanleggen. Doordat de haven direct in verbinding staat met de Oosterschelde, is het een echte getijdenhaven. Dat betekent dat het verschil in waterstand van eb en vloed varieert van 2,5 tot 3 meter. In het Havenkanaal is de keersluis na de Watersnood in 1957 gebouwd: deze zorgt ervoor dat men bij extra hoog water ook in de stad droge voeten houdt.
Vandaag de dag is de Oude Haven een monumentale museumhaven waar historische schepen bezichtigd kunnen worden. Aan de Nieuwe Haven liggen diverse mosselkotters, sleepboten en soms rondvaartboten. Het is daarnaast een van de drukste passantenhavens van het zuidwestelijke Deltagebied. In de jachthaven net voor de keersluis zijn ruim 100 ligplaatsen. Meer weten over Zierikzee en de haven? Bezoek dan de Museumhaven of het Stadhuismuseum.
Nieuwe Haven
ZierikzeeBekijk info
Lees, luister & kijk
De fietsroute biedt meer dan alleen een fysieke uitdaging. Bij elke van de zeven havens krijg je meer informatie. Zo kun je lezen over de geschiedenis van de haven, luisteren naar verhalen van lokale 'boegbeelden', en video's bekijken die inspireren om de omgeving verder te verkennen. Fiets de route in één keer of in meerdere etappes, en laat je verrassen door de verborgen parels van het eiland.
fiets de route - of start je etappe
-
Fietsroute: Van haven tot haven - etappe West
Fietsroute: Van haven tot haven - etappe West
(41,0 km)Bekijk info -
Fietsroute: Van haven tot haven - etappe Midden
Fietsroute: Van haven tot haven - etappe Midden
(41,0 km)Bekijk info -
Fietsroute: Van haven tot haven - etappe Oost
Fietsroute: Van haven tot haven - etappe Oost
(45,0 km)Bekijk info
